As Cooperativas en Euskadi

O País Vasco rexistra 2.074 empresas deste tipo, un 22,3% máis que en 2008.

1.         A CIFRA:

379 cooperativas creáronse en Euskadi dende 2008, coincidindo coa época de crise, ata alcanzar as 2.074. A estas hai que sumar 2.108 sociedades laborais, 97 centros especiais de emprego en seis grupos empresariais, 44 empresas de inserción, 40 fundacións con actividade económica e 205 mutuas.

2.        O SEU PESO ECONÓMICO:

Emprego: As empresas de economía social dan emprego a máis de 73.000 persoas en Euskadi, o 6,5% do mercado laboral vasco.

Xeración de riqueza: Xeran o 4,3% do PIB vasco.

Na media europea: Na Unión Europea, a economía social agrupa ao 10% das empresas e o 6% do emprego.

O cooperativismo disparouse coa crise. En Euskadi había rexistradas a finais de decembro pasado 2.074 empresas deste tipo, un 22,3% máis (379) que en 2008. Dito doutra forma, por cada cinco cooperativas que existían na comunidade autónoma ao finalizar a etapa de bonanza, creouse unha nova en tempos de dificultade. Só en 2011 viron a luz 125 cooperativas. A explicación é sinxela. Nun momento en que a contratación de traballadores por conta allea está en mínimos, a única saída para moitas persoas é o emprego por conta propia.

Así, dous son as casuísticas que explican a aparición de boa parte das novas cooperativas e doutras fórmulas empresariais da chamada economía social, como as sociedades laborais. Por un lado, grupos de traballadores que se quedaron sen emprego ao pechar a súa empresa ou afectados por recortes de equipo e que, ante a imposibilidade de ser fichados por outra compañía, tratan de manter ese negocio iluminando unha nova firma que substitúa ou compita coa súa empresa anterior, pero sen as cargas que esta poida arrastrar e baixo un novo modelo de xestión. En segundo lugar, grupos de emprendedores, xa sexa noveis ou veteranos, que para sacar adiante a súa idea non contan con máis apoio que o seu esforzo e empeño persoal.

3.        VANTAXES FISCAIS:

En ambos os dous casos, non obstante, poderíase optar por calquera outro tipo de figura xurídica (sociedade anónima, limitada...). Por que entón unha cooperativa? Por varios factores. É doado (só fan falta tres socios e un capital inicial de 3.000 euros), as cooperativas gozan de vantaxes fiscais, e a ninguén escapa que en Euskadi, e especialmente en Gipuzkoa, existe unha arraigada tradición cooperativista e un amplo coñecemento das súas peculiaridades grazas sobre todo ao exemplo do Grupo Mondragón, o maior grupo industrial de Euskadi.

Pero tamén existen outros elementos non económicos que explican a puxanza do cooperativismo en tempos de crise. E é que este movemento, como o resto de tipoloxías de economía social (sociedades laborais, centros especiais de emprego, empresas de inserción, fundacións con actividade económica e mutuas) representa uns valores e un modelo de xestión diferenciado do capitalismo tradicional que goza de grande aceptación entre as novas xeracións, que comparten o ideario baseado na primacía das persoas sobre o capital, a comuñón de esforzos e ganancias entre todos os integrantes da empresa, a reinversion dos beneficios, as estratexias empresariais sostibles a longo prazo fronte ao beneficio inmediato, e a convicción de que o desenvolvemento económico e a obtención de beneficios non son incompatibles co progreso social e a sostibilidade.

Uns valores que se plasman en datos concretos. Así, mentres o emprego en Euskadi caeu en 2010 un 4,9% (último dato pechado), nas empresas de economía social reduciuse apenas un 1,2%. A costa en moitos casos, iso si, de socializar sacrificios, como por exemplo recorrendo a rebaixas de soldo antes que a despedimentos.

Lonxe de ser un modelo residual, a economía social dá emprego a máis de 73.000 persoas en Euskadi (73.258 en 2010, segundo o censo que elabora o Goberno Vasco). A ampla maioría (56.231) traballan baixo a fórmula cooperativa, 9.177 en sociedades laborais, 6.646 en centros especiais de emprego e 1.204 en empresas de inserción. Ademais, existen 40 fundacións con actividade económica e 205 mutuas, das que non existen datos fiables de empleabilidad. Por número de empresas, das 2.074 cooperativas rexistradas a finais do ano pasado, 1.378 eran cooperativas de traballo asociado (100 máis que o ano anterior e 295 máis que en 2008), mentres que as 696 restantes (25 máis que en 2010 e 84 máis que ao inicio da crise) eran cooperativas doutra natureza (consumo, vivenda...).

En canto ás sociedades laborais, estas si foron máis sensibles á crise, posto que hai rexistradas en Euskadi 2.108, 21 menos que hai catro anos e dous menos que en 2010. O círculo da economía social péchano 97 centros especiais de emprego aglutinados en seis grupos empresariais e 44 empresas de inserción.

Son os datos e conclusións extraidos da primeira Xornada de Economía Social en Euskadi celebrada onte en San Sebastián. O acto, coincidente coa celebración neste 2012 do ano internacional das cooperativas, contou coa presenza, entre outros, da conselleira de Emprego e Asuntos Sociais do Goberno Vasco, Gemma Zabaleta; o presidente da Confederación de Cooperativas de Euskadi (Konfekoop), Javier Goienetxea; o presidente da Confederación Empresarial Española de Economía Social (Cepes), Juan Antonio Pedreño; o presidente do Observatorio Vasco de Economía Social, Baleren Bakaikoa; e os presidentes das asociacións de empresas de economía social de Navarra e Aquitania, Luis María Gallo e Francis Vallejo.

No evento aplaudiuse a aprobación o ano pasado en España da primeira Lei de Economía Social no mundo, pero pediuse o seu pleno desenvolvemento. No caso vasco, reclamouse a creación dun Consello vasco de Economía Social para impulsar o desenvolvemento deste tipo de iniciativas empresariais.